Co to jest zgaga i jakie są jej przyczyny?

Zgaga jest dyskomfortem ze strony układu trawiennego, który powstaje na skutek przedostawania się kwasu żołądkowego do przełyku [1]. Stymuluje on zakończenia nerwów czuciowych, co prowadzi do uczucia pieczenia w przełyku i okolicach mostka. Tym objawom często towarzyszy również gorzkawy lub kwaśny posmak w ustach.

Zgaga w ciąży

Zgaga w okresie ciąży jest szczególnym przypadkiem tego zjawiska, dotykającym znaczną część przyszłych matek. Szacuje się, że zgaga dotyka od 17% do 45% ciężarnych. W tym okresie może powodować ją rozluźnienie mięśni gładkich na skutek zwiększenia się produkcji progesteronu w organizmie. Skutkuje to zmniejszeniem motoryki żołądka oraz ciśnienia dolnego zwieracza przełyku. Na dalszych etapach ciąży zgagę może potęgować nacisk powiększającej się macicy na żołądek [2].

Refluks żołądkowo-przełykowy

Sporadycznie zgaga może zdarzyć się każdemu, zwłaszcza jeśli spożyje wyjątkowo duży lub ciężkostrawny posiłek. Jeśli jednak występuje regularnie, może być związana z refluksem żołądkowo-przełykowym (jest jego głównym objawem).

Schorzenie to jest spowodowane rozluźnieniem dolnego zwieracza przełyku, co prowadzi do cofania się kwasu i treści żołądka. Refluks żołądkowo-przełykowy wymaga interwencji lekarskiej i najczęściej wiąże się z koniecznością wprowadzenia odpowiednich leków [1,3].

Jak pozbyć się zgagi: 10 domowych sposobów

Aby uporać się ze zwykłą zgagą możesz spróbować 10 prostych sposobów, które pomogą Ci zapobiec występowaniu tej dolegliwości lub przyniosą ulgę, gdy jej doświadczysz.

1. Zdrowa dieta

Zmiana nawyków żywieniowych polegająca na ograniczeniu wysoko przetworzonych i tłustych produktów może zmniejszać ryzyko występowania zgagi [4-5]. Jedzenie odpowiedniej ilości błonnika, a także dostarczanie sobie wraz z pokarmami niezbędnych witamin i składników mineralnych, zapewnia lepsze funkcjonowanie całego układu trawiennego.

2. Eliminacja niektórych produktów

Spożywanie pewnych produktów może powodować zgagę, jednak jest to kwestia bardzo indywidualna i warto obserwować, czy zgaga towarzyszy Ci po zjedzeniu konkretnych rzeczy. Szczególną uwagę zwróć na:

• kawę,
• czekoladę (również tą do picia),
• tłuste lub pikantne potrawy,
• owoce cytrusowe,
• gazowane napoje (w tym również gazowaną wodę mineralną) [4].

3. Rzucenie nałogów

Palenie papierosów oraz spożywanie alkoholu mogą powodować zgagę lub ją nasilać. Wyeliminowanie lub chociaż ograniczenie tych używek może przynieść Ci ulgę [4-5].

4. Umiar w jedzeniu

Osobom, którym dokucza zgaga, zaleca się spożywanie mniejszych porcji jedzenia jednorazowo [4-5]. Po przyjęciu znacznej ilości pokarmu żołądek rozciąga się, co może powodować niedomykanie się dolnego zwieracza przełyku. Zamiast dwóch lub trzech dużych posiłków, postaraj się zjeść cztery lub pięć mniejszych porcji.

5. Wcześniejsza kolacja

Jeżeli zgaga dokucza Ci głównie w nocy, postaraj się zjeść ostatni posiłek przynajmniej na trzy godziny przed położeniem się spać. Lekarze zalecają również podwyższenie wezgłowia łóżka, tak by głowa i klatka piersiowa znajdowały się powyżej żołądka [4-5].

6. Spacer po posiłku

Jeśli chcesz uniknąć zgagi, nie zginaj się, nie kładź i nie pochylaj tuż po posiłku. Po jedzeniu najlepiej wybrać się na krótki spacer. Taka przechadzka może też pomóc złagodzić objawy, jeśli zgaga już wystąpiła [4-5].

7. Enzymy trawienne

Przyjmowanie wysokiej jakości suplementów diety zawierających enzymy trawienne może wspomóc pracę żołądka i całego układu pokarmowego. Badania wskazują, że taka suplementacja może zmniejszyć dolegliwości ze strony górnego odcinka przewodu pokarmowego [6-7].

8. Probiotyki

Probiotyki kojarzą się głównie ze zdrowiem jelit, ale najnowsze badania naukowe dowodzą, że pożyteczne bakterie mogą łagodzić objawy zgagi, a także zmniejszać częstotliwość jej występowania [8-9].

9. Zioła na zgagę

Rośliny również mogą działać ochronnie na żołądek i zmniejszać zgagę. Z takich właściwości znana jest na przykład opuncja figowa oraz liście oliwki europejskiej [10]. Inne zioła, na które warto zwrócić uwagę to nagietek lekarski, kurkuma, imbir i rozmaryn [11].

10. Ocet jabłkowy

Niektóre badania wskazują, że ocet jabłkowy również może być pomocny w walce z objawami zgagi. Trzeba jednak dodać, że dowody naukowe potwierdzające jego skuteczność, są ograniczone [5].

Źródła:

1. Oliveria, Susan A., i in. „Heartburn Risk Factors, Knowledge, and Prevention Strategies: A Population-Based Survey of Individuals With Heartburn”. Archives of Internal Medicine, t. 159, nr 14, lipiec 1999, s. 1592–98. Silverchair, https://doi.org/10.1001/archinte.159.14.1592.
2. Vazquez, Juan C. „Heartburn in Pregnancy”. BMJ Clinical Evidence, t. 2015, wrzesień 2015, s. 1411. pmc.ncbi.nlm.nih.gov, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4562453/.
3. „Overview: Heartburn and GERD”. InformedHealth.Org [Internet], Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG), 2024. www.ncbi.nlm.nih.gov, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279254/.
4. „Heartburn and GERD: Learn More – Treatment Options for GERD”. InformedHealth.Org [Internet], Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG), 2024. www.ncbi.nlm.nih.gov, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279252/.
5. Hungin, A. Pali, i in. „Management Advice for Patients with Reflux-like Symptoms: An Evidence-Based Consensus”. European Journal of Gastroenterology & Hepatology, t. 36, nr 1, listopad 2023, s. 13. pmc.ncbi.nlm.nih.gov, https://doi.org/10.1097/MEG.0000000000002682.
6. Ullah, Hammad, i in. „Efficacy of Digestive Enzyme Supplementation in Functional Dyspepsia: A Monocentric, Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled, Clinical Trial”. Biomedicine & Pharmacotherapy = Biomedecine & Pharmacotherapie, t. 169, grudzień 2023, s. 115858. PubMed, https://doi.org/10.1016/j.biopha.2023.115858.
7. Ianiro, Gianluca, i in. „Digestive Enzyme Supplementation in Gastrointestinal Diseases”. Current Drug Metabolism, t. 17, nr 2, luty 2016, s. 187. pmc.ncbi.nlm.nih.gov, https://doi.org/10.2174/138920021702160114150137.
8. Cheng, Jing, i Arthur C. Ouwehand. „Gastroesophageal Reflux Disease and Probiotics: A Systematic Review”. Nutrients, t. 12, nr 1, styczeń 2020, s. 132. pmc.ncbi.nlm.nih.gov, https://doi.org/10.3390/nu12010132.
9. Liu, Wenjun, i in. „Protocol of a randomized, double-blind, placebo-controlled study of the effect of probiotics on the gut microbiome of patients with gastro-oesophageal reflux disease treated with rabeprazole”. BMC Gastroenterology, t. 22, nr 1, maj 2022, s. 255. BioMed Central, https://doi.org/10.1186/s12876-022-02320-y.
10. Alecci, Umberto, i in. „Efficacy and Safety of a Natural Remedy for the Treatment of Gastroesophageal Reflux: A Double-Blinded Randomized-Controlled Study”. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine : eCAM, t. 2016, październik 2016, s. 2581461. pmc.ncbi.nlm.nih.gov, https://doi.org/10.1155/2016/2581461.
11. Yarnell, Eric, i Kathy Abascal. „Herbs for Gastroesophageal Reflux Disease”. Alternative and Complementary Therapies, t. 16, nr 6, grudzień 2010, s. 344–46. DOI.org (Crossref), https://doi.org/10.1089/act.2010.16611.